به نام خدایی که نام او مایه خشیت و خشوع دلهای با ایمان است و

قلب مومن با آیات او روشن و زنده می شود. اگر دل، سنگ گردد، زندگی

هم پر از ننگ گردد و اگر قلب، نرم و رام و فوتن شود، چشمه حکمت ها

می شود و بستر رحمت ها.

خشوع دل

از مو هبت های الهی، داشتن دلی{خاشع} است یعنی قلبی پر سوز و گداز، پر اشتیاق و باحال، اثر پذیر و نرم ومتواضع. در چنین دلی هم (بذر حکمت) می روید، هم ((خوف الهی)) آشیانه می کند.

از موعظه های حضرت عیسی(ع) این بود که:

((گیاه در زمین هموار و نرم می روید، نه در سنگلاخ!

حکمت هم در قلب متواضع، آباد می گردد نه در قلب متکبر.

آیا نمی بینید هر کس سر برافرازد بر سقف، سرش می شکند.

اما آن که گردن را پائین بگیرد، در پناه و سایه سقف قرار می گیرد))1

سینه سنگی ما،

از چه از شور شررها خالی است؟

دیده و این همه خشک؟

نفس و این همه سرد؟

تو و این سنگدلی؟... من و این بی دردی؟!

چگونه میتوان به این خشوع قلبی و نرم دلی دست یافت؟

یکی از کلیدهای گشایش دل، {ذکر } است، آن هم همراه با صدق و خلوص در خلوت الهی.

حضرت باقر (ص) فرمودند:

((تَعَرَّض لِرِقَّةِ القَلبِ بِکَثرَةِ الذِّکرِ فِی الخَلَواتِ))2

در خلوت ها خدا را بسیار یاد کن، تا رقت قلب براید پدید آید.

بسیاری از بزرگان به تعبیر علامه طباطبایی برنامه ای به نام 

 ((کشیک دل)) یا همان ((مراقبت)) داشته اند و لحظات انس 

با محبوب و خلوت با معبود و ذکر زبانی و قلبی او را وسیله ای

برای پالایش دل از کدورت ها قرار داده اند و از معاشرت های

بی ثمر و دوستان ناباب و مجالس لهو، پرهیز کرده اند،

که مایه مرگ دل ها است. 

1. محجة البیضاء، ج6 ص231

2.تحف العقول ص285

ادامه دارد ...