این درست است که دل، گاهی سفت و سخت می شود، سخت تر از سنگ،

و هیچ ردپایی از احساس، عاطفه، محبت، شوق، حرارت، ایمان، غم و حزن 

در آن یافت نمی شود، که البته عواملی دارد و باید آنها را شناخت و درمان کرد.

((فَهِیَ کَالْحِجارَةِ أَوْ أَشَدُّ قَسْوَةً وَ إِنَّ مِنَ الْحِجارَةِ لَما یَتَفَجَّرُ مِنْهُ الْأَنْهارُ وَ إِنَّ مِنْها لَما یَشَّقَّقُ فَیَخْرُجُ مِنْهُ الْماءُ))1

برخی از دلها همچون سنگ یا سخت ترند، از بعضی سنگ ها که شکافته می شود نهر ها می جوشد

و از برخی سنگ ها که می شکافد آب بیرون می آید، گاهی برخی از سنگ ها و کوه ها از خشیت الهی

فرو می ریزد...

آیا این یک مصیبت و بلا نیست؟ این واژگون شدن قلب نیست؟

در احادیث، قساوت قلب به عنوان یک تنبیه خدایی به شمار آمده است.

کیفری نه در جسم و بدن بلکه در دل و جان و ابته ریشه اش در تبهکاری

خود انسان است. چه می شود که این پایگاه سقوط می کند و از دست

((جنود الرحمان)) بیرون آمده، ((پایگاه ابلیس)) می شود و دیگر هیچ آیه

و حدیثی، موعظه و حکمتی، هشدار و اندرزی در آن اثر نمی کند؟

از امیر مومنان علی (ع) اگر بپرسیم، پاسخ او چنین است:

{اشک ها جز به خاطر قساوت دلها خشک نمی شود و دل ها جز گناهان زیاد، به قساوت نمی کشد}2

عصیان و گناه، پرتگاه دل ماست        مسدود به روی عقل، راه دل ماست

خشکیدن اشک گرم از چشمه چشم        گویای سقوط پایگاه دل ماست3 

کشف معادله های دل، بسیار مهم است و در عین حال ضروری.

گاهی خود انسان نمی داند که چرا چنین است و این "حال" ریشه در کدام "عمل" دارد،

اما خوشبختانه حکیمان روان شناس، چون امامان معصوم(ع) که از هزار توی دل و پیچ و خم روح آگاهند،

گوشه ای از ابعاد دل را رازگشایی کرده اند و کتاب قلب را برای ما به روی ما گشوده اند.

این که آرزو های دور و دراز، قساوت قلب می آورد یکی از آن هاست.

این کلام پیامبرانه که: اگر مرکب دل را با یاد مرگ، رام نسازی چموش و سرکش می شود، یکی دیگر است.

و این که گوش دادن به ساز و آواز، شکار رفتن، رفت و آمد به دربارها، 

دل را سنگی می کند و ترک عبادت، جان را می میراند.

ثروت زیاد و هم نشینی با پولدلران قساوت دل می آورد و ترک رفت و آمد با بستگان دل را سخت می کند و نمونه های دیگر ...

1.بقره آیه 74        2.علل الشرایع، صدوق، ص81

3.برگ و بار ص286

برگرفته از کتاب: قلمرو دل ؛ جواد محدثی

 ادامه دارد ...

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پ ن: حالا دیدی چرا اشکت نمیاد برو سراغ دلت